اگر شما هم به تهیه میان وعده و خوراکی هایی مانند شیرینی، کیک، دسر و بستنی در منزل خود علاقه مند هستید، احتمالا آخرین چیزی که برای متمایز ساختن دستپخت خود به آن نیاز خواهید داشت، رنگ های خوراکی است. این محصولات مکمل های سالم و بی خطری هستند که بر اساس نیاز مصرف کنندگان برای تزئین و بهبود ظاهر مواغذایی مختلف به بازار عرضه میشوند. بر این اساس میتوان گفت اگر یک کسب و کار کوچک مانند قنادی یا کافی شاپ دارید یا میخواهید میهمانان خود را با عصران های خوشرنگ و متفاوت غافلگیر کنید، شاید بهتر باشد تا کمی بیشتر با رنگهای خوراکی آشنا شوید.
منظور از رنگ های خوراکی چیست ؟
رنگ یکی از مهم ترین مشخصه های مواد غذایی است که در پذیرش و علاقه مندی افراد نقش مهمی را ایفا میکند. به همین جهت امروزه شاهد هستیم کمپانی های تولید موادغذایی و رستوراهای بزرگ دنیا علاوه بر عطر و طعم، به ظاهر محصولات خود نیز توجه زیادی را نشان می دهند. روش های متنوعی برای بهبود شکل و ظاهر خوراکی ها وجود دارد که یکی از ساده ترین و در عین حال کم زحمتترین آنها استفاده از افزودنی و رنگ های خوراکی است. رنگ های خوراکی همانند یک راهنمای چشمی عمل میکنند و در مواردی که ظاهر غذاها در چشم مخاطب دچار نوعی یک نواختی شده باشند، به آنها فرم و شکلی جذاب و تازه را هدیه میدهند.
البته این تنها کاربرد این افزودنی های پرطرفدار نیست و علاوه بر این موارد از آنها میتوان برای مخفی کردن، پوشاندن و نامحسوس جلوه دادن بسیاری از مواردی که نمی خواهیم در مواد غذایی دیده شوند نیز کمک گرفت. بر این اساس میتوان رنگ های خوراکی را افزودنی های سالمی معرفی کرد که علاوه بر حوزه هایی مانند شیرینی پزی، رستوران و کافی شاپ، در طیف وسیعی از مصارف خانگی نیز برای رنگ بخشی و تزئین مواد غذایی استفاده میشوند. این مواد به ترکیباتی مانند انواع سیب زمینی، سوسیس، کباب، برنج، دسر، کیک، بستنی، شیرینی و نوشیدنی های گازدار اضافه میشوند و ظاهر آنها را مطابق با سلیقه مصرف کننده تغییر میدهند.
دلایل استفاده از رنگ های خوراکی در مواد غذایی
- تشدید طعم
برخی از رنگ های خوراکی این امکان را به مصرف کنندگان میدهند تا علاوه بر بهبود ظاهر، به منظور طعم دهی بهتر مواد غذایی نیز از آنها استفاده کنند. به عنوان مثال، رنگ خوراکی زعفران از این دسته افزودنی ها محسوب میشود که علاوه بر اضافه کردن رنگ زیبای زعفران به غذا و خوراکی ها میتواند طعمی شبیه به زعفران طبیعی را به موادغذایی نظیر مرغ، جوجه کباب، برنج و … اضافه کند.
- تغییر رنگ در طول نگهداری
اگر شما هم جزء طرفداران دسر و پودینگ های وانیلی باشید، احتمالا می دانید که مایع این دسرها پس از جوشاندن شدن باید سریعا در یخجال قرار گیرد، تا بعد از چند ساعت آماده خوردن شود. در این مواقع ممکن است ویژگی های وانیل و برخی از چاشنی های دسر باعث تغییر رنگ آن شود شود و به مرور زمان رنگ دسر مات تر بنظر برسد. در چنین مواردی میتوان به آسانی طی چند دقیقا با استفاده از رنگ های خوراکی، ظاهری جدید و خوشایند را به وعده های غذایی مورد نظر اضافه کرد.
- از دست رفتن رنگ طی فرآیند پخت
همانطور که میدانید ممکن است در اثر حرارت، ظاهر و طعم برخی از مواد غذایی تغییر کند. به عنوان مثال، اگر تجربه گذاشتن استیک یا مرغ تنوری در فر را داشته باشید، قطعا میدانید که حرارت بالا رنگ و شکل برخی از قسمت های غذا را عوض میکند. اتفاقی که ممکن است از میزان جذابیت غذاها برای میهمانان و افراد حاضر بر سر میز بکاهد. در این مواقع میتوان طی مدت زمان بسیار کوتاهی به وسیله رنگ های خوراکی قسمت های مختلف غذاها را با استفاده از رنگ های خوراکی تزئین کرد و اصطلاحا باعث خوشرنگ و لعاب تر شدن آنها شد.
دسته بندی رنگ های خوراکی
برای تهیه رنگ های خوراکی، رنگ دانه های موجود در مواد غذایی به سه روش استفاده میشوند:
1. روش طبیعی
نوع طبیعی این رنگ های خوراکی از منابع طبیعی نظیر عصاره و رنگ دانه های گیاهان محلی، میوه ها و سبزی ها استخراج میشوند که سالم ترین محصولات برای استفاده در مصارف خانگی و صنایع غذایی به شمار میروند. مواد اولیه به کار رفته در این محصولات عمدتا منشا گیاهی، حیوانی و معدنی دارند و با استانداردهای غذایی تعریف شده از سوی وزارت بهداشت کاملا هماهنگ هستند. باید اشاره کنیم که رنگ های خوراکی عرضه شده توسط شرکت مزه ایرانی در حال حاضر تنها محصولات تولید شده به صورت طبیعی و ارگانیک در کشور محسوب میشوند که علاوه بر دوز مصرف پایین و کیفیت بالا، دارای تاییدیه وزارت بهداشت(سیب سلامت) میباشند.
2. رنگ های مشابه طبیعی
از آنجایی که تهیه و استفاده از مواد غذایی اصلی برای صنایع و کسب و کارها همیشه مقرون به صرفه نیست، گاها برخی از مشاغل با استخراج و به کار بردن برخی از رنگ دانه های طبیعی و ترکیب آنها با مواد شیمیایی، از آنها در تهیه رنگ های مختلفی استفاده میکنند. از این دسته میتوان به رنگ دانه بتاکاروتن اشاره کرد که به وفور در گیاهان و میوه ها وجود دارد و در سال های اخیر در صنعت ماکارونی استفاده زیادی از آن شده است. (این محصولات در حال حاضر در ایران تولید و عرضه نمیشوند).
3. رنگ های سنتتیک یا مصنوعی
اما مورد آخر که به دلیل هزینه پایین شاهد عرضه بیشتری از آن در ویترین فروشگاه ها هستیم، رنگ های سنتتیک یا مصنوعی هستند. ترکیبات مورد استفاده در رنگ های سنتتیک در مواد طبیعی وجود نداشته و با استفاده از روش هایی در صنایع شیمیایی تهیه و اصطلاحا سنتز می شوند. دامنه کاربرد این رنگ ها صرفا به مواد غذایی محدود نشده و در صنایع داروسازی، میکروب شناسی و عکاسی نیز از این رنگ ها استفاده زیادی میشود. در حال حاضر برخی از شیرنی پزی ها و صنایع تولیدی کیک وشیرینی نیز به دلیل صرفه اقتصادی از این رنگ ها در تولید محصولات خود استفاده می کنند که علاوه بر ماندگاری پایین و طعم نه چندان جالب، برای سلامتی انسان نیز ضررهای زیادی را به همراه دارد. به طور مثال، مصرف مواد غذایی حاوی این رنگ ها برای انسان های بالغ سرطان زا بوده و درکودکان بالای سه سال نیز باعث عوارضی مانند بیش فعالی و ایجاد ناراحتی های گوارشی و پوستی میشود.
نحوه تشخیص رنگ های مجاز و غیرمجاز خوراکی
همانطور که اشاره کردیم، هم اکنون تنها محصولاتی که در بازار ایران میتوان به عنوان رنگ های خوراکی طبیعی از آنها استفاده کرد، رنگ های خوراکی شرکت مزه ایرانی است. به همین دلیل مصرف کنندگان کار سختی برای یافتن این افزودنی های خوراکی در ویترین فروشگاه ها نخواهند داشت و با مشاهده برچسب سیب سلامت وزارت بهداشت به سادگی میتوانند از خرید خود مطمئن شوند. اما چنانچه بخواهید به طور تجربی در منزل یا محیط بیرون شیمیایی یا طبیعی بودن رنگ های خوراکی را تست کنید، می توانید مقداری از آن ها را در ظرف سرامیکی سفیدی پر از آب ولرم و بریزید و به سپس به تغییر رنگ ظرف از طریق محلول بدست آمده دقت کنید. در این مرحله اگر محصول مورد نظر به سرعت در آب حل شد و بدنه ظرف رنگ گرفت (یعنی پس از خالی کردن رنگ از ظرف، اثر آن روی ظرف باقی ماند)، بدین معنی است که شما از یک رنگ غیرمجاز استفاده میکنید.
انواع رنگ های خوراکی طبیعی
رنگ های خوراکی ارائه شده توسط شرکت مزه ایرانی به دو شکل رنگ های مایع و ژله ای به بازار عرضه میشوند که مصرف کنندگان میتوانند یکی از آنها را بر حسب سلیقه و راحتی خود انتخاب و استفاده کنند. باید اشاره کنیم که مزیت این رنگ های خوراکی صرفا به سلامت غذایی آنها مربوط نشده و مصرف کنندگان با استفاده از آنها امکان بهره مندی از دایره وسیعی از رنگ ها را برای تزئین مواد غذایی خود پیدا میکنند. به عنوان مثال چنانچه در حوزه غذا و فست فود فعالیت دارید و قصد ایجاد مزیت رقابتی در منوی غذای خود با استفاده از تغییر ظاهر و رنگ سیب زمینی، پنیر پیتزا و یا حتی غذاهای اصلی خود مانند استیک و مرغ سوخاری را دارید، رنگ های خوراکی زعفران، لیمویی و رنگ تیره میتوانند با کمترین هزینه باعث جلب توجه بیشتر مشتریان شما شوند.
همچنین برای افرادی ک علاقه دارند تا خوراکی های خوش رنگی را در منزل برای خانواده خود تهیه کنند، رنگ هایی نظیر نارنجی ژله ای، قرمز تیره و کلاسیک برای تزیین خامه و پوشش روی دسر، بیسکویت و شیرینی های مختلف بسیار پرطرفدار است.
امروزه استفاده از رنگ خوراکی در خانواده شیرینی ها به دلیل سلامت غذایی و ماندگاری بالا بیش از سایرموارد به چشم میخورد و قنادی های زیادی برای کسب رضایت مشتریان به استفاده از این رنگ ها روی آورده اند. شیرینی های رولت، بامیه، ماکارون و زبان شاید معروف ترین خوراکی هایی باشند که برای تهیه آنها در قنادی ها از این محصولات استفاده میشود.
در آخر باید اضافه کنیم، رنگ های خوراکی هم اکنون در تهیه نوشیدنی هایی مانند اسموتی نیز کاربرد فراوانی دارد.
نحوه استفاده از رنگ های خوراکی
رنگ های خوراکی به عنوان افزودنی های فوری شناخته شده و افراد پس از خریداری، کار سختی برای اضافه کردن آنها به کیک، دسر، بستنی و نوشیدنی های خود نخواهند داشت. این محصولات در انواع رنگ های مایع و ژل های قابل استفاده هستند که تفاوتی از نظر ماندگاری و یا طعم میان آنها وجود ندارد. در واقع به دلیل دوز بالا و غلظت رنگ های خوراکی استفاده از دو الی سه قاشق غذاخوری از این محصولات برای تزئین دسر یا ژله چهارنفری کافی خواهد بود.
مزایای استفاده از رنگ های خوراکی
- کاهش زمان آماده سازی خوراکی و نوشیدنیهای مختلف (کمتر از ۳ دقیقه)
- تنوع طعم و عطر بر اساس سلیقه افراد مختلف
- دارای پروانه بهداشت و سیب سلامت
- طبیعی و فاقد مواد نگهدارنده
- صرفه اقتصادی بالا
- دوز مصرف پایین
